Chim sâu - Người bạn trung thành của nông dân Việt Nam

Chim sâu (tên khoa học: Dicaeidae) là một họ trong bộ Sẻ, bao gồm những chú chim nhỏ nhắn, nhanh nhẹn, có giọng hót líu lo, chuyên ăn sâu bọ, bảo vệ mùa màng.

Chim sâu là tên gọi chung cho những chú chim nhỏ bé, nhanh nhẹn và vô cùng quen thuộc với các khu vườn, cánh đồng ở Việt Nam. Nổi bật với bộ lông có màu sắc giản dị, tiếng hót líu lo vui tai và khả năng bắt sâu bọ rất giỏi, những chú chim này không chỉ góp phần làm đa dạng hệ sinh thái mà còn giúp người nông dân bảo vệ mùa màng.

Trong bài viết hôm nay, hãy cùng chim cảnh đẹp tìm hiểu chi tiết về tập tính, đặc điểm cũng như vai trò quan trọng của những chú chim sâu nhỏ xinh này nhé.

Giới thiệu về chim sâu

Tìm hiểu về họ chim sâu.

Chim sâu có tên khoa học là Dicaeidae, là tên gọi chung cho những chú chim nhỏ thuộc họ Dicaeidae trong bộ chim sẻ - Passeriformes, thường xuất hiện và phân bố rộng rãi khắp các khu rừng, đồng bằng hay vườn cây, công viên ở Việt Nam hay các quốc gia thuộc khu vực châu Á.

Đặc điểm nổi bật của nhóm châu sâu là kích thước nhỏ nhắn, nhanh nhẹn và tập tính bắt sâu bọ, giúp cân bằng hệ sinh thái tự nhiên.

Vai trò sinh thái của chim sâu

Tuy chim sâu rất nhỏ bé nhưng chúng lại có vai trò vô cùng quan trọng đối với hệ sinh thái, nhất là trong nông nghiệp và bảo vệ môi trường, cụ thể như sau:

Kiểm soát sâu bọ, bảo vệ cây trồng

Chim sâu được xem là “người bạn” của đồng ruộng, của người nông dân vì thức ăn chính của chim sâu là côn trùng nhỏ như sâu, bọ, rệp, bọ cánh mềm - những loài gây bệnh phổ biến trên cây trồng.

Nhờ sự xuất hiện của chim sâu mà số lượng sâu bệnh giảm đáng kể, từ đó hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu có hại.

Cân bằng hệ sinh thái

Trong chuỗi thức ăn tự nhiên, chim sâu là một mắt xích vô cùng quan trọng, chúng vừa là loài săn mồi nhưng cũng vừa là con mồi cho các loài chim lớn hơn.

Nhờ vậy, loài chim nhỏ nhắn này đã giúp duy trì cân bằng hệ sinh thái, tránh sự bùng phát những dịch hại bất thường.

Chỉ báo sinh học môi trường

Chim sâu rất nhạy cảm với sự thay đổi, xáo trộn của môi trường chẳng hạn như khi môi trường bị ô nhiễm vì sử dụng thuốc trừ sâu nhiều, số lượng của loài chim này sẽ suy giảm đáng kể. Chính vì vậy, sự xuất hiện của chim sâu chính là một “chỉ báo sinh học” điển hình nhằm phản ánh chất lượng của hệ sinh thái tại khu vực đó.

Các loại chim sâu phổ biến tại Việt Nam

Ngay bên dưới đây là một số loài chim sâu phổ biến tại Việt Nam, cùng tìm hiểu ngay nhé.

Chim sâu đầu đỏ

Hình ảnh chim sâu đầu đỏ.

Chim sâu đầu đỏ có tên khoa học là Orthotomus frontalis, còn được gọi là chim thợ may trán hung, là một loài chim nhỏ thuộc họ Cettiidae, phân bố phổ biến tại Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Chúng nổi tiếng với tập tính khâu lá để làm tổ - chính vì vậy chúng mới có cái tên là “chim thợ may”.

Đặc điểm của chim sâu đầu đỏ:

• Chiều dài: 11 - 13 cm
• Màu lông: Lưng có màu xanh oliu, bụng trắng, trên đầu và trán có một mảng lông màu đỏ nổi bật
• Mỏ nhọn, mảnh, có màu xám đen
• Chân nhỏ nhưng rất linh hoạt
• Có giọng hót líu lo, kéo dài và trong veo

Chim sâu xanh

Một chú chim sâu xanh nhỏ nhắn.

Chim sâu xanh hay còn gọi là chích bông đầu dài, tên khoa học là Orthotomus sutorius, là một loài chim nhỏ nổi bật với bộ lông màu xanh lá cùng khả năng làm tổ độc đáo bằng cách khâu lá thành một chiếc tổ hình túi. Loài chim này phana bố phổ biến tại các khu vườn, bụi cây rậm rạp ở Việt Nam.

Đặc điểm của chim sâu xanh:

• Chiều dài: 10 - 13 cm
• Màu lông: Lưng có màu xanh oliu, bụng màu trắng ngà
• Mỏ mảnh, cong có màu đen nhạt
• Chân nhỏ, linh hoạt, đuôi dài hay vểnh lên
• Giọng hót líu lo, trong trẻo, vui tai

Chim sâu bụng vàng

Chim sâu bụng vàng với màu sắc sặc sỡ.

Chim sâu bụng vàng có tên khoa học là Dicaeum melanoxanthum, một loài chim chuyên hút mật và ăn quả trong rừng, phân bố phổ biến ở các quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam. Tuy cũng thuộc họ chim sâu nhưng loài chim này chủ yếu ăn mật hoa, quả nhỏ hoặc hạt mềm, thình thoảng mới ăn thêm sâu non, ấu trùng non.

Đặc điểm của chim sâu bụng vàng:

• Kích thước: 9 - 10 cm
• Màu lông: Đầu và họng có màu đen tuyền, riêng phần ngực và bụng có màu vàng đậm hoặc vàng cam, lưng có màu xanh thẫm, tổng thể trông rất nổi bật
• Mỏ ngắn, hơi cong thích hợp cho việc hút mật
• Đuôi rất ngắn thậm chí là cụt đuôi
• Chỉ kêu những tiếng kêu ngắn, nhỏ, không hót thành giai điệu như các loài chim sâu khác.

Phân biệt chim sâu và chim vành khuyên

Chim vành khuyên (bên trái) và chim sâu (bên phải).

Hiện nay, có nhiều người lầm tưởng rằng chim sâu và chim vành khuyên là một vì cả hai loài chim này đều có kích thước nhỏ nhắn, màu sắc tương đồng, hót hay và sống trong các vườn cây. Tuy nhiên, đây là hai loài chim hoàn toàn khác nhau, cụ thể như sau:

Tập tính & hành vi của chim sâu

Một chú chim sâu và chiến lợi phẩm là chú sâu béo múp míp.

Mặc dù trong họ chim sâu có rất nhiều loài khác nhau nhưng phần lớn chúng đều có chung một số tập tính & hành vi như sau:

Thiên địch của sâu hại

Chim sâu được xem là thiên địch của các loài sâu hại vì thức ăn chính chúng là các loại sâu bọ như sâu non, côn trùng, rệp, nhện, ấu trùng…

Mỗi ngày, những chú chim sâu cần mẫn tìm mồi trong các tán lá, cành cây hay bụi rậm, chỉ trừ mùa khô khi thức ăn hiếm hoi thì chúng mới chuyển qua ăn mật hoa, trái cây ngọt

Khâu lá để làm tổ

Các loài chim sâu thợ may có một tập tính rất đặc biệt là dùng mỏ để “khâu” các mép lá lại với nhau tạo thành một chiếc tổ hình túi độc đáo mà hiếm loài chim nào có thể làm được. Tổ của chúng thường nằm ở trên những bụi cây cao, nơi râm mát hoặc trong các bụi tre, ngọn cây dừa,...

Giọng hót líu lo

Một điểm thú vị khác của họ chim sâu chính là chúng có giọng hót líu lo, nhanh, dồn dập nghe rất vui tai. Chúng dùng tiếng hót của mình để đánh dấu lãnh thổ hoặc thu hút sự chú ý của bạn tình và chim trống thường hót nhiều hơn chim mái.

Sống đơn lẻ hoặc theo cặp

Phần lớn các loại chim sâu đều sống đơn lẻ hoặc theo cặp đôi vào mùa sinh sản. Còn bình thường chúng hầu như không bao giờ tụ tập thành từng bầy lớn như chim sẻ.

Bên cạnh đó, loài chim này cũng có tính lãnh thổ khá cao, nhất là ở chim trống vào mùa sinh sản. Khi có kẻ xâm nhập, chúng sẽ la hét, bay xung quanh tổ để nhằm xua đuổi kẻ thù.

Nhanh nhẹn, hoạt bát

Chim sâu là một loài chim nhanh nhẹn, hoạt bát. Chúng có thể hoạt động liên tục cả ngày bằng cách nhảy nhót liên tục giữa các cành cây, bụi rậm. Tuy nhiên, loài chim này thường chỉ bay ở tầm thấp, vỗ cánh rất nhanh và không mấy khi bay quá xa như các loài chim rừng khác.

Vì sao chim sâu KHÔNG được khuyến khích nuôi làm cảnh?

Mặc dù có ngoại hình nhỏ nhắn, xinh xắn cùng giọng hót líu lo nhưng chim sâu lại không được khuyến khích để nuôi làm cảnh. Cùng tìm hiểu lý do ngay bên dưới đây nhé.

• Tập tính hoang dã, khó thuần: Chim sâu vốn là một loài chim hoang dã, chúng thích hoạt động liên tục và rất nhạy cảm với sự thay đổi môi trường sống cho nên rất khó làm quen với môi trường nuôi nhốt và khó thuần.
• Đòi hỏi điều kiện nuôi dưỡng cao cấp: Chim sâu thường chỉ ăn các loại sâu bọ tươi sống và không mấy khi ăn cám chim hay hoa quả cho nên để nuôi loài chim này đòi hỏi bạn phải có nguồn thức ăn tươi sống phong phú.
• Tác động tiêu cực đến môi trường: Như đã biết, chim sâu là loài thiên địch của sâu bọ, là người bạn thân thiết của người nông dân cho nên nếu chúng bị săn bắt quá nhiều để phục vụ nhu cầu chim cảnh thì sẽ làm mất cân bằng hệ sinh thái và ảnh hưởng đến quần thể chim hoang dã.

Chính vì vậy, nếu bạn thực sự thích chim sâu thì hãy tạo điều kiện cho chúng đến sinh sống xung quanh mình bằng cách trồng nhiều cây xanh để thu hút loài chim này đến kiếm ăn và sinh sống thay vì bắt nhốt chúng nhé.

Hình ảnh chim sâu đẹp

Mời các bạn cùng chiêm ngưỡng thêm bộ sưu tập hình ảnh đẹp về những chú chim sâu nhỏ xinh đang bay nhảy hay chuyền cành kiếm ăn trong tự nhiên để thấy được sự năng động và linh hoạt của loài chim này nha.

Hai chú chim sâu xanh đang đậu cạnh nhau.

Chú chim sâu đang cắp thức ăn.

Hình ảnh chim sâu non đang nằm trong tổ được khâu bằng lá.

Hình ảnh chim sâu ngực đỏ với bộ lông siêu đẹp mắt.

Một chú chim sâu bụng vạch với bộ lông có màu sắc độc đáo.

Hình ảnh chú chim sâu đang cần mẫn làm tổ.

Chim sâu không chỉ đơn thuần là một loài chim hoang dã có giọng hót líu lo, vui tai mà chúng đã trở thành một “người bạn thầm lặng” của nhà nông Việt Nam. Hy vọng qua bài viết mà chimcanhdep.com chia sẻ trên sẽ giúp bạn hiểu rõ về những tập tính, hành vi cũng như vai trò quan trọng của những chú chim sâu nhỏ nhắn, xinh xắn này từ đó thêm yêu quý và ra sức bảo vệ môi trường sống cho chúng.

Đừng quên truy cập vào chuyên mục Blog của chúng tôi để tìm hiểu thêm nhiều loài chim cảnh thú vị cũng như kinh nghiệm nuôi chim hiệu quả khác nhé!