Chim rẻ quạt - Nguồn gốc, đặc điểm và tập tính, hành vi

Chim rẻ quạt (Rhipidura javanica) là loài chim hoang dã ở Đông Nam Á, có ngoại hình nhỏ nhắn, màu lông trắng - đen đơn giản, đuôi dài và luôn xòe rộng như cánh quạt.

Chim rẻ quạt Java (tên khoa học: Rhipidura javanica) là một loài chim hoang dã nhỏ nhắn nhưng rất duyên dáng, nổi bật với chiếc đuôi dài xòe rộng như cánh quạt cùng dáng bay linh hoạt, tiếng kêu lanh lảnh. Tuy loài chim này không được nuôi làm cảnh nhưng chúng lại nhận được sự quan tâm của rất nhiều người nhờ có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát côn trùng có hại.

Nếu bạn muốn tìm hiểu rõ hơn về nguồn gốc, đặc điểm cũng như tập tính của chim rẻ quạt Java thì hãy đón đọc bài viết dưới đây của chim cảnh đẹp nhé.

Nguồn gốc & phân bố chim rẻ quạt Java

Tìm hiểu nguồn gốc chim rẻ quạt Java.

Chim rẻ quạt Java hay còn gọi là chim đuôi quạt, chim quạt Java, tên khoa học là Rhipidura javanica, thuộc bộ Sẻ (Passeriformes), họ rẻ quạt (Rhipiduridae).

Đây là loài chim bản địa của Đông Nam Á, xuất hiện đầu tiên tại các hòn đảo thuộc Indonesia, điển hình là đảo Java - Đây cũng chính là lý do chúng có tên gọi là “rẻ quạt Java”.

Hiện nay, rẻ quạt Java phân bố rộng khắp các khu vực thuộc Đông Nam Á và Nam Á, điển hình là một số quốc gia sau:

• Indonesia: Phân bố rộng khắp, nguồn gốc bản địa
• Việt Nam: Phân bố phổ biến các khu rừng thấp, bờ suối,...
• Thái Lan, Lào, Campuchia: Xuất hiện tương đối ổn định
• Brunei, Myanmar, Trung Quốc: Có ghi nhận nhưng không phổ biến

Đặc điểm hình thái chim rẻ quạt Java

Một chú chim rẻ quạt Java đang xòe đuôi rất đẹp.

Cùng tìm hiểu chi tiết về đặc điểm hình thái của chim rẻ quạt Java để xem liệu loài chúng trông ra sao, có gì khác biệt so với những loài chim khác trong họ rẻ quạt không nhé.

Kích thước:

• Chiều dài toàn thân: 17 - 20 cm (tinh cả đuôi)
• Chiều dài đuôi: 8 - 11 cm, chiếm hơn 1 nửa chiều dài cơ thể
• Trọng lượng: 10 - 12 gram

Đầu:

• Đầu nhỏ, tròn
• Mắt to, đen láy, có khả năng quan sát tốt trong bụi rậm
• Mỏ ngắn, hơi cong xuống
• Một số loài sẽ có thêm vòng mờ màu trắng ở mắt

Màu sắc lông:

• Lưng, cánh có màu nâu xám, nâu sẫm
• Ngực và bụng có màu trắng ngà, trắng kem vàng
• Cổ hay có vệt màu đen hình yếm hoặc vệt mực ngang màu đen, tùy loài
• Cánh nhỏ, tròn, vỗ liên tục khi bay

Đuôi:

• Lông đuôi rất dài, gồm 10 lông đuôi dài xòe ra trông giống như một chiếc quạt
• Viền đuôi thường có một dải màu trắng hoặc màu kem tạo sự tương phản với tông màu sẫm

Chân:

• Chân mảnh, màu xám đen hoặc nâu sẫm
• Móng chân sắc, hơi cong

Phân biệt chim trống & chim mái:

• Rẻ quạt Java trống: Màu lông đậm hơn, ngực đậm, đuôi dài và xòe rộng hơn
• Rẻ quạt Java mái: Màu lông nhạt hơn, cổ ít có họa tiết, đuôi nhỏ hơn
• Rẻ quạt Java non (chim con): Lông xù, có màu nâu xám, bụng trắng nhạt, đuôi ngắn và chưa có xòe mạnh

Tập tính & hành vi của chim rẻ quạt Java

Chim rẻ quạt Java đang bắt con chuồn chuồn.

Hoạt động và di chuyển liên tục

rẻ quạt Java là loài chim hoạt động và di chuyển liên tục bằng cách bay thấp, vỗ cánh nhanh hoặc xòe đuôi. Chúng rất hiếm khi đứng yêu lâu trẻn cành cây.

Khi đậu 1 chỗ, loài chim này hay nhún nhẹ, xòe đuôi như đang múa quạt - đây cũng là hành vi đặc trưng giúp bạn dễ dàng nhận ra được loài chim này.

Là loài chim ăn côn trùng bay nhỏ

Trong tự nhiên, rẻ quạt Java là loài chim chuyên ăn các loại côn trùng nhỏ như ruồi, muỗi, kiến cánh, mối, bươm bướm,...

Chúng thường săn mồi theo kiểu “flycatching” - Bay nhanh lao ra đớp mồi giữa không trung rồi quay lại cành cây hoặc đậu gần mặt đất rồi sà xuống tóm gọn con mồi rồi bay lên lại ngay lập tức.

Rất hay kêu

Tuy chim rẻ quạt Java hót không hay những đổi lại chúng lại rất hay kêu, đặc biệt khi di chuyển hoặc kiếm ăn. Tiếng kêu của chúng thường là “chít chít chít” ngắn, dứt khoát nhưng lặp đi lặp lại nhiều lần.

Chúng dùng tiếng kêu của mình để báo động cho đồng loại, thu hút bạn tình hay xác lập lãnh thổ.

Tập tính sinh sản

Sau đây là những điểm quan trọng về tập tính sinh sản của rẻ quạt Java, cùng tìm hiểu thêm nhé.

• Mùa sinh sản từ tháng 4 - tháng 8 dương lịch
• Làm tổ theo dạng chén nhỏ, trẻo lơ lửng ở cảnh cây cao từ 1 - 3 m
• Tổ làm bằng rẻ cây, lá cây khô, lông vụn và tơ nhện,...
• Mỗi lứa chim mái để từ 2 - 4 trứng, sau đó cả chim mái lẫn chim trống thay nhau ấp trứng và nuôi con.
• Chim non sẽ nở sau khoảng 15 ngày, sau đó chúng cùng bố mẹ rời tổ sớm tập kiếm ăn.

Rất nhút nhát

Vì là loài chim hoang dã cho nên rẻ quạt Java rất nhút nhát nhưng chúng cũng không quá mức sợ người. Khi phát hiện dấu hiệu nguy hiểm, chúng sẽ ngay lập tức bay vào bụi rậm, thỉnh thoảng bay lượn vòng để xem xét tình hình.

Đặc biệt, loài chim này rất nhạy cảm với sự thay đổi của môi trường, nếu như cây bị chặt, xịt thuốc trừ sâu hoặc có quá nhiều tiếng ồn thì chúng sẽ biến mất khỏi khu vực bị xáo trộn đó ngay lập tức.

Chim rẻ quạt Java có được khuyến khích nuôi làm cảnh không?

Một chú chim rẻ quạt Java đang tạo dáng xòe đuôi.

Mặc dù chim rẻ quạt Java có ngoại hình nhỏ nhắn, xinh xắn nhưng chúng lại không được khuyến khích nuôi làm cảnh, lý do hãy cùng tìm hiểu ngay bên dưới đây nhé.

• Là chim hoang dã, khó thuần: rẻ quạt Java vốn có bản chất là chim hoang dã 100%, sống theo bầy đàn và bản năng tự do, cho nên chúng rất cảnh giác và khó làm quen với con người. Khi bị nuôi nhốt lâu chúng sẽ trở nên strẻss, hoảng sợ và thậm chí là bay loạn xạ trong lồng.
• Có tập tính di chuyển liên tục: Loài chim này rất năng động, chúng luôn hoạt động bằng cách vỗ cánh, nhảy từ cành cây này qua cành cây khác hay sà xuống đất để kiếm ăn. Cho nên nếu nuôi nhốt trong môi trường chật hẹp chúng sẽ bị rối loạn hành vi, bứt rứt và bỏ ăn.
• Gía trị chim cảnh không quá vượt trội: Mặc dù có ngoại hình nhỏ nhắn, xinh xắn nhưng tổng thể chúng lại có màu sắc quá đơn điệu, kèm với việc không có giọng hót hay cho nên không được phát triển trong thị trường chim cảnh.

Vai trò của chim rẻ quạt Java trong hệ sinh thái

Tuy chim rẻ quạt Java rất nhỏ bé nhưng chúng lại có một vai trò vô cùng quan trọng đối với hệ sinh thái tự nhiên, cụ thể như sau:

• Kiếm soát côn trùng chuyên biệt: rẻ quạt Java chuyên ăn các loại côn trùng chuyên biệt như muỗi, ruồi, kiến cánh, nhện nhỏ, mối cánh,...điều này góp phần duy trì cân bằng hệ sinh thái, hạn chế sâu bệnh tự nhiên, nhất là ở các khu rừng, vườn cây,...
• Thỉnh thoảng, rẻ quạt Java cũng ăn bọ hút nhựa, kiến ăn mật,...góp phần làm giảm sâu hại cây, phát tán nấm cộng sinh có lợi.
• Khi di chuyển qua các khu rừng, vườn cây, loài chim này cũng phần nào giúp phát tán các hạt cây nhỏ, bào tử nấm góp phần duy trì sự đang dạng thực vật.
• Với vẻ ngoài xinh xắn cùng giọng hót lanh lảnh, rẻ quạt Java góp phần làm phong phú cảnh quan tự nhiên.

Hỏi đáp về chim rẻ quạt Java?

Chim rẻ quạt Java có hiếm không?

Không, rẻ quạt Java là loài chim hoang dã phổ biến ở Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.

Chim rẻ quạt Java thích ăn gì?

Rẻ quạt Java thích ăn các loài côn trùng nhỏ có cánh như mối, muỗi, kiến cánh, nhện,...

Có nên nuôi chim rẻ quạt Java làm cảnh không?

Không, vì đây là loài chim hoang dã, khó thuần, cần không gian rộng rãi để bay lượn và nguồn thức ăn tươi mỗi ngày.

Chim rẻ quạt Java có biết hót không?

Có, chúng có thể hót nhưng không có giai điệu như các loài chim khác như họa mi, chích chòe,...Chúng chỉ phát ra âm thanh “chit chít” ngắn, lặp đi lặp lại.

Hình ảnh chim rẻ quạt Java đẹp

Cùng chiêm ngưỡng những khoảnh khắc đẹp mắt và chân thật nhất của chim rẻ quạt Java đang tạo dáng cùng chiếc đuôi đặc trưng của mình nha. Đảm bảo bạn sẽ cảm thấy “tan chảy” trước chú chim hoang dã nhỏ nhắn, xinh xắn này cho mà xem.

Một chú chim rẻ quạt Java với ngoại hình nhỏ nhắn, đáng yêu.

Chim rẻ quạt Java đang xòe đuôi trông giống như chiếc quạt.

Hình ảnh chim rẻ quạt Java đang đậu trẻn bông súng.

Chiếc đuôi hình quạt của chi rẻ quạt Java nhìn từ phía sau.

Bộ lông có màu trắng - đen đặc trưng của chim rẻ quạt Java.

Qua bài viết mà chimcanhdep.com chia sẻ ở trẻn, có thể thấy rằng chim rẻ quạt Java không chỉ đơn thuần là một loài chim hoang dã xinh xắn mà nó còn có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát côn trùng, làm phong phú thêm đa dạng sinh học. Thay vì nuôi nhốt loài chim này, việc tạo cho chúng có một không gian, môi trường sống hoang dã thì hành vi bền vững nhất.

Đừng quên ghé thăm chuyên mục Blog của chúng tôi để tìm hiểu thêm về nhiều loài chim hoang dã, chim cảnh thú vị khác nhé!